Azerbaycan’ın son operasyonu sonrası silah bırakan Dağlık Karabağ’daki Ermeni yönetim kendini feshedeceğini açıkladı. Kendini “Artsakh Cumhuriyeti” olarak adlandıran ayrılıkçı yönetimin lideri Samvel Şehrimanyan, imzaladığı kararnameyle “tüm devlet kurumlarının yıl sonuna kadar feshedileceğini” bildirerek “Artsakh Cumhuriyetinin varlığının 1 Ocak 2024 itibarıyla son bulacağını” açıkladı. Şehrimanyan, kararın “Artsakh halkının hayati çıkarları ve fiziki güvenliğini sağlama önceliği nedeniyle alındığını bildirdi.
Ayrılıkçı yönetim, Sovyetler Birliği’nin dağılması sonrası 1991’de Azerbaycan’dan bağımsızlığını ilan etmiş, Birinci Dağlık Karabağ Savaşının ardından 1994’te fiilen tam bağımsız hale gelmişti. Ancak Ermenistan dahil olmak üzere dünyada hiçbir devlet tarafından tanınmadı.
Ayrılıkçı lider Şehrimanyan’ın bugün imzaladığı kararnamede Dağlık Karabağlı Ermenilerin, Azerbaycan’ın sunduğu “yeniden entegrasyon koşulları” ile ilgili bilgi edinmeleri ve bölgede kalıp kalmayacaklarına dair kararlarını “bağımsız ve bireysel bir şekilde” almaları istendi. Şehrimanyan, Azerbaycan ile varılan anlaşma uyarınca, bölgeyi terk etmek isteyen herkesin “özgürce, gönüllülük esasında ve engelsiz bir şekilde” Ermenistan’a geçişinin sağlanacağını belirtti.
Ermeni nüfusun yarısından fazlası Ermenistan’a geçti
Fesih kararı, Dağlık Karabağ’daki 120 bin kişilik Ermeni nüfusun yarısından fazlasının Ermenistan’a geçtiği haberleri sonrasında geldi. Ermenistan’dan yapılan açıklamada Perşembe sabahı itibarıyla ülkeye geçiş yapan Dağlık Karabağ Ermenilerinin sayısının 65 bini aştığı duyuruldu. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, “önümüzdeki günlerde” Dağlık Karabağ’daki tüm Ermeni kökenlilerin bölgeyi terk etmiş olacağını bildirdi, bunun bir “etnik temizlik” olduğunu iddia etti.
Azerbaycan’ın yaklaşık 24 saat süren “antiterör operasyonu” sonrasında 20 Eylül’de imzalanan ateşkes anlaşması çerçevesinde ayrılıkçı Ermeni yönetim silah bırakarak silahlı güçlerini feshetmiş, Dağlık Karabağ’ın Azerbaycan’a yeniden entegrasyonu için müzakerelere oturmayı kabul etmişti.
Sovyetler Birliği döneminde Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti içinde özerk bir statüye sahip olan Dağlık Karabağ, Sovyetler Birliği’nin dağılma sürecinde kanlı bir savaşa sahne oldu. Birinci Dağlık Karabağ Savaşı, Sovyetler’in dağılması öncesinde Ermenistan’a bağlanmak isteyen Ermenilerle bunu kabul etmeyen Azeriler arasında çatışmalarla başlamış, Sovyetler’in dağılması sonrası bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan ile Ermenistan arasında devam etmişti. Ermenistan’ın Karabağ’a saldırmasıyla başlayan ve çok sayıda insan hakları ihlalleri ve katliamlara sahne olan savaşta 1988-1994 yılları arasında yaklaşık 30 bin kişi hayatını kaybetti, çoğu Azeri olmak üzere bir milyonu aşkın kişi yerinden edildi.
Azerbaycan, 2020 yılında 44 gün süren İkinci Dağlık Karabağ Savaşında bölgenin büyük bölümünü yeniden ele geçirdi.
DW,AFP/BK,EC
